Tanpınar’da Gündelik Yaşamın Estetiğinin İki Kategorisi: Tarih ve Kültür
Engin Delice

Yaşamın estetik kılınmasının ne olduğuna ilişkin bir tartışma, ancak estetiğin kategorilerine göre bir yaşamın olanaklı olup olmayacağına ilişkin bir akıl yürütme ile yürütülebilir. Estetik bir yaşamın tartışılabilmesi için edebiyatın kurallarına göre varlık kazanan bir yaşam örneği, gerekli ilke ve kavramları sağlayabilir. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve Huzur adlı romanlardaki kahramanların yaşam deneyimlerde gerçekleştirdikleri değerler aracılığı ile onun yaşamın estetik beğeniye göre düzenlenmesinin koşullarının neler olduğuna ilişkin düşüncesini anlamak olanaklı olabilmektedir. Tanpınar yaşamın estetik kılınması için iki kategoriyi, tarih ve kültürü, varsayımının temeline yerleştirir. Tarih aracılığı ile geçmiş zamanı şimdide canlandıran bir zaman felsefesine; kültür kategorisi ile de bir tür şimdinin insanını arar. Bu çözümleme için Tanpınar’ın edebiyat aracılığı ile ne türden bir tarih ve kültür kavrayışını sergilediğine; bu kavrayışının gerisindeki kabullere ve açımlanan düşüncelerin nerelerde tıkandığına bakılmaktadır.