Herbert Marcuse ve Tek Boyutlu Söylem Evreni
Soner Soysal

Herbert Marcuse’nin tek boyutlu toplum eleştirisinin önemli bir bölümünü tek boyutlu dil ve söylem evreni eleştirisi oluşturur. Marcuse’ye göre, ileri işleyim toplumunun teknolojik ussallığı toplumsal yaşamın diğer alanlarını egemenliği altına aldığı gibi söylem evrenini de egemenliği altına almıştır. İleri işleyim toplumu, söylem evrenini egemenliği altına alırken var olandan başka bir toplumsal yapıyı imleyen alternatif ya bu evrenin dışına atarak ütopya olarak ilan etmiş ya da aşkın unsurları ayıklayarak bu kapalı söylem evreni içerisine alınmıştır. Aslında bu iki yöntem ileri işleyim toplumunun, toplumsal yaşamın her alanındaki aşkın, aykırı ve yıkıcı olan unsurları denetimi altına almak için kullandığı yöntemlerdir. Bu yazıda Marcuse’nin tek boyutlu dil ve söylem evreni eleştirisini genel hatlarıyla anlatılmaya çalışılmıştır.