DİL DERNEĞİ BEŞİR GÖĞÜŞ ÖDÜLÜ
2009 YILINDA
NECMİ SELAMET'E VERİLDİ

1999’daki Yalova depreminde yitirdiğimiz Dilci, Eğitimci Beşir Göğüş’ün ailesi ile Dil Derneği’nin birlikte düzenlediği Dil Derneği Beşir Göğüş Ödülü, 2000 yılından bu yana Türkçenin gelişmesine emek veren dilcilere sunulmaktadır.

Ödülün amacı, Beşir Göğüş’ün Dil Devrimine, Türkçenin eğitim ve öğretimine verdiği emeği ve düşüncelerini gelecek kuşaklara aktarmaktır. Ödüle bu yıl, bu amaç doğrultusunda Türkçeyi oya gibi işleyen bilimciler, yoğun emek ürünü olan yapıtlarıyla katılmışlardır.

2009 yılında düzenlenen Dil Derneği Beşir Göğüş Türk Dili ve Eğitimini Geliştirme Ödülü’nün Dilek Göğüş Ülgüray, Emin Özdemir, Prof. Dr. Cahit Kavcar, Prof. Dr. Sedat Sever ve İbrahim Dizman’dan oluşan seçici kurulu ödülün oybirliğiyle “yazınsal yapıtların incelenmesinde teknolojinin olanaklarından yararlanma, bir yazarın dil dünyasına girme açısından taşıdığı yenilik” dolayısıyla Araştırmacı Necmi Selamet’in “Yaşar Kemal’de Pekiştirmeler ve Kullanımları” adlı dosyasına verilmesini uygun bulmuştur.

Sayın Selamet’e göre, “Yaşar Kemal, ‘toplam sözcük sayısı’ (2.391.796) ve ‘farklı sözcük sayısı’ (129.911) bakımından Türk romanında sözcük dağarcığı en büyük olan” yazarlarımızdan biridir.” Bu çalışmada Yaşar Kemal’in 27 yapıtı bilgisayar ortamında taranmış, Türkçede anlama güç katan “apaçık, bambaşka, kıpkırmızı, sapsarı…” gibi onlarca pekiştirmenin kullanıldığı tümceler saptanmıştır. Örneğin Yaşar Kemal’in “dimdik” pekiştirmesini 461, “kapkara”yı 448 kez kullandığını, bu sözcüklerin tümcelere değişik anlamlar kattığını görüyoruz. Yaşar Kemal 27 yapıtında toplam 6835 pekiştirme sözcüğü kullanmıştır. Bu sayı bile onun sözvarlığının çok zengin olduğunu gösterir.

 Bilişim, veri saklama ve saklanan verileri hızla sorgulama sorunlarını aşmıştır. Buna karşın dilbilim araştırmaları aynı doğrultuda yayılmış ve gelişmiş değildir. Daha kötüsü bilgisayar ortamında yapılan, yapılmakta olan dilbilim araştırmaları yetersizdir ve bazıları ticari kaygılar taşımaktadır.

 Bu nedenle bu ve benzeri çalışmalar, dilbilimcilere türlü olanaklar sunacak; ayrıca birkaç yüz sözcükle yazmanın (özellikle genç) yazarlar için “önemli bir başarı olmadığına” ilişkin ipuçları verecektir.