Dil Devrimi 93 Yaşında!
25 Eylül 2025 Perşembe 14.30’da Dil Derneği üyeleri olarak Mustafa Kemal Atatürk’e saygı sunumu için Anıtkabir’deydik.
93. Dil Bayramı, Yaşar Kemal’e Armağan, Dil, Yazın, Basın: “Yer Demir Gök Bakır” izlencesiyle 26 Eylül 2025 Cuma günü 11.00’de başladı, kutlama 19.00’a dek sürdü.
Zeynep Karababa ve Ali Ekber Ergün, Eren Ergen’in dansları eşliğinde Yaşar Kemal için söylediler.
Dil Derneği Başkanı Sevgi Özel’in açılış konuşmasının ardından iki açıkoturum yapıldı. 13.30’daki “Yaşar Kemal, Dil ve Sanat konulu açıkoturumun yöneticisi Zeynep Oral, konuşmacıları ise Eren Aysan, Feyza Hepçilingirler ve Metin Turan’dı. Eren Aysan, rahatsızlığı nedeniyle oturuma katılamadı; ama gönderdiği bildiri, Ankara Devlet tiyatrosu oyuncularından Ferahnur Barut tarafından okundu. Bildiride Yaşar Kemal’in yapıtlarının özgünlüğüne ve ağırlıklı olarak dil üzerinden kapsayıcılığına değiniliyordu. Ali Püsküllüoğlu’nun hazırladığı Yaşar Kemal Sözlüğü de anımsatıldı. Bildiri kapsamlıydı, özdü, özgündü, derinlikliydi.
Sonrasında Yaşar Kemal’in eşi Ayşe Baban Gökçeli, Yaşar Kemal’le ilgili anılarından söz etti. Yazarın, dil yaratımlarının insanı zenginleştirdiğini, dilin büyülü bir araç ve sonsuz güce sahip bir evren olduğunu sürekli vurguladığını anımsatan Ayşe Gökçeli, Yaşar Kemal’in aynı zamanda Dil Derneği üyesi olduğunu da belirtti. Kısacası, dil üzerindeki düşüncelerinin anılara ve söze dökülüşünü onun ağzından da dinledik.
Zeynep Oral, Yaşar Kemal’in yapıtlarında doğanın başrolde olduğuna değinirken onun hem tarihçi, coğrafyacı, insanbilimci (antropolog), hem yaşambilimci (biyolojist) çevreci bir yazar olduğunu vurguladı. Kullandığı dilin bir devinim durumunu verdiğini, bütün duygularının sesleri gürül gürül aksa da yeri geldiğinde sessiz kalmayı bildiğini örneklerle anlattı.
Halk edebiyatı üzerinde çalışmalarıyla tanıdığımız Metin Turan ise Yaşar Kemal’in çocukluğunun geçtiği bölgedeki dil zenginliğinin yazarı beslediğine dikkat çekti. Mustafa Kemal ile gönül birliği içinde oluşunun ona verilen göbek adının Mustafa Kemal olmasıyla da ilişkili olduğunu anımsatan Metin Turan, yazarın anlatma rahatlığının küçük yaşlardan başlayarak özümsediği tarihsel birikim, damıtım ve bunların süzgeçten geçirilmesiyle oluştuğunu vurguladı. Ayrıca Türkçeyi evrensel bir dil yapma ereğinin olduğunu da anımsattı.
Feyza Hepçilingirler, Yaşar Kemal’in çocuk yazını yönüne değindi. Onun Kırmızı Sakallı Karınca adlı romanının “distopik roman” sayıldığını da belirten Hepçilingirler, çocuklarımızın deyimlere, türkülere yabancılaştığının altını çizdi ve Yaşar Kemal okumanın bu bağlamda da önemini anımsattı.
Zeynep Oral ayrıca yazarın oyunlarından da söz etti, Teneke adlı oyununun ünlü bir İtalyan yönetmence üç saatlik bir opera olarak bestelendiğini, Y. Kemal’in heyecanını anılar içinden sundu bizlere.
Çay, kahve sunumu ardından bir başka açıkoturum daha yapıldı. Basın ve Dil konulu bu oturumun konuşmacıları Ozan Gündoğdu, Hilal Köylü, Barış Terkoğlu; yönetici Prof. Dr. Korkmaz Alemdar’dı. Ozan Gündoğdu da oturuma katılamayacağını ilettiği için üç kişiyle sürdürülen oturuma ilgi yoğundu.
Basın dilinin yozlaşmasına dikkat çekilen konuşmaların ana ekseninde, kullanılan dilin ideolojik olması vardı. Bunun, gerçeklerin algılanmasında son derece etkili olduğunun altı çizildi. Basın dilinde her türlü özenin gösterilmesinin birinci koşul olduğu vurgulandı.
Her iki oturum sonunda izleyicilerden gelen sorular ve anlatılan anılar eşliğinde süren etkinlik Özgür Özel ve Çankaya Belediye Başkanı Hüseyin Can Güner’in gelmesi ve Özgür Özel’in konuşmasının ardından onur ödüllerinin verilmesiyle sona erdi.
Ömer Asım Aksoy roman ödülü bu yıl verilemedi.
Onur Ödülleri verilenler:
- Dr. Arzu Çerkezoğlu (DİSK Başkanı),
- Ayşe Baban Gökçeli (Yaşar Kemal’in eşi),
- Çiğdem Ülker (yazar),
- Kadem Özbay (Eğitim İş Genel Başkanı),
- Dr. Dilek İmamoğlu da gelemediği için ödülünün kendisine ulaştırılacağı belirtildi.
Nice Dil Bayramlarına…
(Nesrin Pekcan, Dil Derneği Yönetim Kurulu Üyesi)
93. Dil Bayramı Bursa’da 25 ve 26 eylül tarihlerinde kutlandı. 25 Eylül 2025 akşamı Ördekli Kültür Merkezinde düzenlenen Dil Derneği Bursa Temsilciliği ve Osmangazi Belediyesinin ortak etkinliğine Prof Dr. Kerime Üstünova, konuşmacı olarak katılarak Türkçe’nin önemini anlattı. Üstünova daha sonra izleyicilerin sorularını yanıtladı. Etkinlik sonunda Osmangazi Belediyesi Başkan Yardımcısı Mutlu Esendemir Dil Derneği Bursa Temsilcisi Pelin Yılmaz’a ve konuk konuşmacı Kerime Üstünova’ya teşekkür plaketi sundu.
26 Eylül 2025 günü Bilge Malcıoğlu Ortaokulu öğrencileri ile buluşan Dil Derneği üyeleri çocuklarla Dil Devrimi, Türkçenin güzelliği, dilimizi korumanın önemi konusunda söyleştiler.
(Haber: Pelin Yılmaz, Dil Derneği Bursa Temsilcisi)